Afgelopen zaterdag vond in het Haaksbergerveen en Buurserzand de waarneming.nl dag gehouden, waarbij gedurende de dag door liefhebbers van allerlei verschillende soortgroepen gezocht werd naar de vele soorten die beide gebieden rijk zijn. ’s Avonds werd er bij infocentrum de Wakel in het Buurserzand een nachtvlinder laken en val opgezet in de hoop een flink aantal soorten te zien. De organisatie van de dag was onder meer in handen van Tim Asbreuk en alles was perfect geregeld! Een groot compliment voor de organisatie!
Het is tegen tienen als ik bij de Wakel arriveer. Bij aankomst staat alles al netjes klaar, een laken met twee HPL lampen en dicht bij de weg, de vlinderval. Ook zijn er zo’n acht waarnemers aanwezig naast het organiserend personeel. Tegen half 11 komen de eerste vlinders op het laken af en kan de pret beginnen. Onder de vakkundige leiding van Arnold Wijker worden de nachtvlinders snel op naam gebracht. In het eerste half uur na zonsondergang krijgen we meteen enkele leuke soorten op het laken waaronder, smaragdgroene zomervlinder, en veenheide-uil. Klapper is echter het fraaie espenblad, dat nadat het rustig is geworden super laat bekijken en fotograferen.
Espenblad – Buurserzand
Gaandeweg de avond groeit de soortenlijst gestaag. Bovendien maakt het prettige gezelschap waarin ik verkeer de avond nog aangenamer. Bijzonder fraaie soorten die we nog treffen zijn de berkenhermelijnvlinder en twee nachtpauwogen.
Uiteindelijk zie ik meer dan 30 nieuwe soorten, een prachtig aantal en waaronder zich enkele pareltjes bevinden. Na het nogmaals bedanken voor de goede organisatie keer ik rond half twee huiswaarts.
Vanwege het vele nachtwerk van de afgelopen tijd, heb ik vanmiddag vrijaf en besluit ik richting het Haaksbergerveen te gaan voor insecten. De eerste stop in het veen is het meteen raak en kan ik een mooi mannetje speerwaterjuffer fotograferen.
SpeerwaterjufferSpeerwaterjuffer met prooi
Na enkele vluchten weet het desbetreffende individu bovendien een klein vliegje te pakken, een schitterend gezicht. Via enkele poelkikkers, noordse- ven- en een gevlekte witsnuitlibel beland ik uiteindelijk bij de soort van de dag. Pal langs het pad patrouilleert een prachtig mannetje hoogveenglanslibel. Deze typische hoogveensoort zet eieren af in vrijwel dichtgegroeide veenputjes en komt nergens in hoge dichtheden voor. Het mannetje heeft een prachtig ingesnoerd lijf. Gedurende tien minuten komt de soort verschillende keren dicht langs, waarbij ik ook de tangvormige aanhangselen aan het achterlijf goed kan zien. Hoppa in the pocket!
Poelkikker
Zolang als de libel rond me vliegt, zo snel is hij ook weer verdwenen. Na deze zeer geslaagde dag rij ik voldaan richting huis!
Een dag naar de Weerribben is de afgelopen jaren bij mij uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerend fenomeen, waarbij ik het gebied graag zowel in het voorjaar als de zomer bezoek. Toen het leven nog voornamelijk uit vogels kijken bestond kwam ik er niet vaak. Ik vond het te ver rijden en de aan te treffen soorten niet spectaculair genoeg. Door het verbreden van mijn interesse is het gebied echter flink gestegen op de barometer van mijn favoriete natuurgebieden! Het prachtige laagveengebied is werkelijk een lust voor het oog om te zien, met haar afwisseling van moerasbos, rietvegetaties, laagveenvegetaties, hooilanden, langs de randen goed ontwikkelde houtwallen en natuurlijk het alom aanwezige water. Gaandeweg de week blijkt dat de weergoden ons gunstig gezind zijn en gisterochtend vertrekken Vincent en ik tegen acht uur richting de Weerribben.
Voordat we koers zetten richting Oldemarkt, rijden we eerst echter langs Ottershagen alwaar de avond ervoor een steltkluut aanwezig is. Deze soort heb ik nog maar een keer eerder in Twente gezien, reden genoeg om met een kleine omweg te beginnen. ’s Ochtends is de vogel via de lokale whatts app groep al gemeld dus we hebben goede hoop de vogel te treffen. Bij aankomst laat de stelkluut zich erg fraai zien. De elegante steltloper foerageert rustig vrijwel direct voor de hut. Wellicht wat ver voor de echte fotograaf, maar door de telescoop lijkt het net alsof je er naast staat. De eerste goede soort is binnen! Daarnaast blijkt uit het gedrag van de tureluurs en grutto’s dat er kuikens aanwezig zijn, een goede zaak voor deze soorten die het in Twente erg zwaar hebben! Vooral de grutto’s zijn erg fanatiek en voeren zelfs aanvallen uit op onze rijdende auto als we koers zetten richting de kop van Overijssel.
Waakzame tureluur bij Ottershagen
Na een plezierige rit arriveren we om half 11 bij de Weerribben. Onze eerste stop voert ons richting een petgat met een vlonder, speciaal aangelegd voor het observeren van libellen. Ook de zeer zeldzame sierlijke witsnuitlibel kan hier aangetroffen worden, een soort waarvan het verspreidingsgebied in Nederland zich beperkt tot de Weerribben. Vanaf de vlonder kan iedereen van de soort genieten, terwijl kwetsbare vegetaties gespaard blijven, een prima aanpak van de terreinbeherende organisatie! Na een wandeling van ongeveer een kilometer komen we bij de vlonder. Onderweg hebben we al verschillende vogelsoorten ingekopt, die in Twente aanzienlijk zeldzamer zijn dan in de kop van Overijssel. Het betreft onder meer rietzanger, spotvogel, nachtegaal en visdief. Ook de libellen laten zich niet onbetuigd. In de luwe zone langs het kanaal zitten vele honderden bruine korenbouten, smaragdlibellen, variabele waterjuffers en grote roodoogjuffers. Hoogtepunt vormt echter een mooi mannetje sierlijke witsnuitlibel. Hier worden we door een vriendelijke mede-hobbyist op gewezen. De soort is nieuw voor Vincent en voor mij is het mijn mooiste waarneming tot nu toe.
Sierlijke witsnuitlibel, niet uitgekleurd mannetje
Na tien minuten lopen we terug richting de auto om samen met Jasper en Ivo naar vogels en libellen te zoeken. Onderweg maak ik nog wat foto’s van een glassnijder, waarvan ook enkele close-up platen van de ogen van de libel, erg gave beesten.
Glassnijder – Close up
Net in de auto krijgen we bericht van Jasper, met de mededeling dat hij een vrouwtje grauwe kiekendief heeft. Snel rijden we richting locatie en vijf minuten later zien we de vogel mooi jagend. De uiterst elegant vogel laat zich gedurende een kwartier mooi bekijken. Vervolgens rijden we tezamen richting Wetering. Hier zien we minimaal 10 geoorde futen zwemmen, erg gaaf. Na verschillende omzwervingen vervolgen we onze weg richting het Woldlakebos, een prachtige plek voor het observeren en fotograferen van libellen. Naast de eerder genoemde soorten zien we hier ook tientallen gevlekte witsnuitlibellen en verschillende vroege glazenmakers. Op een hoop stront lopen drie gewone doodgravers, waarvan een de gastheer is van twee teken!
Gewone doodgraver met teek
Tegen vier uur scheiden onze wegen en keren Jasper en Ivo terug richting Zwolle terwijl Vincent en ik een hapje gaan eten in Oldemarkt. Na een prima boerenschnitzel rijden we richting Wolvega voor het hoofddoel van de dag, de Otter! Tegen half zeven zijn we ter plaatse, en nemen de tijd om het gebied een tijdje te verkennen. Op een van de gemaaide paden zien we een vos lopen. We gokken erop dat het beest onze kant uit blijft lopen en tien meter van de kruising nemen we positie in. Na een korte check na twee minuten blijkt dat de vos nog steeds onze kant op komt. Na wederom twee minuten wachten sta ik op om te kijken of de vos er al bijna is, hetgeen ik beter 10 tellen later had kunnen doen. De vos schrikt en voor ik op de camera kan afdrukken kiest hij het hazenpad en schiet snel het bos in, desalniettemin een prachtige waarneming. We besluiten een klein stukje verder te lopen. Op de terugweg richting auto, net als Vincent zegt dat de vos zijn weg waarschijnlijk wel weer over het pad zal vervolgen staan we weer oog-in-oog met reinaard. Dit keer kan ik wel een foto maken, vlak voor het dier definitief verdwijnt. Wat een schitterend beest!
Oog-in-oog met Rein de Vos
Inmiddels is het negen uur en de spanning stijgt. Zal het lukken om een otter te zien? Tegen kwart over negen nemen we positie in langs een groot petgat, waarbij we beide zijden goed kunnen overzien. Om de kansen te vergroten staan we ongeveer 50 meter uit elkaar. Super gefocust speuren we naar beweging in het water. Bij een rimpeling denk ik meermaals beet te hebben, maar telkens blijkt het paaiende vis te zijn. Dit gaat zeker een half uur door, waarbij we eveneens een keiharde strijd voeren met de massaal aanwezige knutjes en muggen. Iets na half tien is het echter raak! Tijdens het scannen met de telescoop zwemt er ineens een otter vol in beeld! Snel bel ik Vincent en enkele tellen later staan we samen te kijken naar het bijzonder fraaie dier. De otter zwemt rustig langs de kant op ongeveer 100 meter afstand, waarbij verschillende keren het karakteristieke zwembeeld te zien is met kop en staart boven water en buik onder water waardoor het lijkt dat het beest een holle rug heeft. Onder water verraadt hij zich door het bellenspoor dat met de scope prima te volgen is. Na een korte buiteling waarbij eerst de kop flink boven water uitkomt en vervolgens de staart verdwijnt ie uit beeld. We besluiten nog een kwartier langer te wachten maar helaas laat de otter zich niet meer zien. Bijzonder tevreden lopen we terug richting de auto, hetgeen evenmin een straf is. De geseling door de muggen en knutjes is ons aan te zien getuige de tientallen opgelopen muggenbulten. Unaniem wordt besloten dat de otter absoluut de waarneming van de dag is!
Als toetje rijden we terug richting Wetering om te luisteren naar zowel het klein, als kleinst waterhoen. Eerstgenoemde laat zich zij het slecht horen. Meer geluk hebben we met het kleinst waterhoen welke minuten lang zijn klanken laat horen op korte afstand van de weg. Vanwege de korte afstand kan ik de vogel mooi opnemen.
Tijdens de terugweg praten we nog wat na over de geweldige dag en de mooie waarnemingen. We besluiten om volgende dag, indien nog gemeld een bezoek te brengen aan de rode rotslijster bij Zelhem. Tegen half twee ben ik thuis en na een verfrissende douche duik ik snel het bed in.
Tegen half negen gaat de wekker en bij een blik op waarneming.nl zie ik dat de rode rotslijster vanochtend al weer gemeld is. Tegen negen uur ben ik bij Vincent en een uurtje later zij we ter plaatse bij Zelhem. Al snel laat de rode rotslijster zich zien. De vogel zit op de dak van een schuur en is zacht aan het zingen. Helaas waait het hard en is de windrichting verkeerd om wat van de zang te kunnen horen. Af en toe vliegt de vogel op om te gaan foerageren of wordt een spreeuw verjaagd. Na een half uur vliegt de vogel naar de oostkant van het erf waar hij zich nog mooier laat zien. Op deze plaats maak ik een kort filmpje van de vogel. Na de super dag van gister vormt een prachtige nieuwe soort voor Nederland een mooi einde van een bijzonder fraai weekend!
Gisterochtend is bij Borculo de zeer zeldzame Steltstrandloper ontdekt, een soort die tot op heden pas vier maal eerder in Nederland gezien is. De schoonheid van het beest en de korte afstand tot locatie maken een bezoek meer dan waard!
Steltstrandloper door Wim van der Woning
De vogel liet zich erg mooi zien, op betrekkelijke korte afstand gedurende een half uur. Door de lange poten (erg goed te zien op bovenstaande foto) kan de soort, in tegenstelling tot andere, kleinere strandlopers ook in dieper water foerageren. Ondanks de harde wind lukt het me enkele filmpjes van de vogel te maken. Hopelijk komen er nog meer van deze knallers dit jaar!
Vanochtend heb ik eindelijk na vele jaren wachten mijn eerste hop in de regio gezien! De hop is een van de meest karakteristieke vogels binnen Europa, en ook door de beginnende vogelaar doorgaans prima op naam te brengen. Met zijn lichtbruin, wit en zwarte verenkleed is zij een markante verschijning. In vlucht heeft de vogel een bijna vlinderachtige aanblik. Broeden doet de soort tegenwoordig voornamelijk in Zuid-Europa, maar ook in Oost-Duitsland en verder oostelijk komt de hop voor. In Nederland is sporadisch een territorium houdende vogel aanwezig, met name in insectenrijke kleinschalige landschappen kan de soort dan worden aangetroffen. In Twente is de hop echter een zeer zeldzame gast, die de afgelopen jaren slechts enkele malen is waargenomen waarbij het dikwijls ook nog een overvliegend exemplaar betrof. Verschillende keren ben ik achter deze meldingen aangegaan, altijd viste ik achter het net. Tot afgelopen ochtend…
Gisteravond werd er een hop gemeld in een tuin in Nijverdal, alwaar later op de avond een enkele glimp van de vogel werd opgevangen. Voor mij reden genoeg om vroeg te vertrekken. In verband met een mogelijk vroeg vertrek van de vogel neem ik het zekere voor het onzekere en zit ik vanochtend om kwart over vijf al in de auto. Eenmaal aangekomen in de wijk stijgt de spanning, zou de vogel er nog zitten? De wijk vormt perfect foerageergebied voor de hop, voor alle woningen ligt een brede strook kort gemaaid gazon. Na tien minuten zoeken is het eindelijk raak! De vogel vliegt op om na enkele meters weer te landen. Gedurende een kwartier volg ik de vogel behoedzaam, waarbij ik ook twee keer een opgezette kuif te zien krijg, kicken!! Na een tijdje vliegt de vogel een aanliggende tuin in.
Hop
Eindelijk heb ik de vogel dan in de regio gezien, en dat op schitterende wijze. Uitermate tevreden rij ik richting het werk, een prachtige herinnering rijker!
Vandaag in het Overtoom bij Rijssen vier mannetjes zomertaling foeragerend. Persoonlijk vind ik de zomertaling de meest gracieuze eend die in ons land te bewonderen is. Momenteel is de trek voor deze soort in volle gang, waarbij de vogels op geschikte plekken een tijd lang geobserveerd kunnen worden. Gelet op het biotoop bij het Overtoom is wellicht zelfs een broedpoging mogelijk!
Vandaag een keer een berichtje van buiten de Twentse grenzen. Vanwege mijn werk als ecoloog kom ik af en toe in fraaie natuurgebieden of verricht ik werkzaamheden in de nabijheid van die gebieden. Tot een maand geleden waren er nog twee watersalamander soorten die ik nog nooit in het wild had gezien. Het gaat hier om de alpenwatersalamander en de vinpootsalamander. Beide soorten kennen een hoofdzakelijk zuidelijke verspreiding, ten zuiden van de grote rivieren.
De vinpootsalamander is de kleinste Nederlandse salamandersoort, de soort komt voor in Brabant en Limburg. Enkele weken geleden heb ik gedurende werktijd drie exemplaren weten te vangen. Tijdens de onderzoeken worden waterelementen bemonsterd met een schepnet om de aan- dan wel afwezigheid van soorten aan te tonen. Het vangen van deze schitterende soort kwam vrij onverwachts, hetgeen de waarneming des te mooier maakt! De mannetjes hebben kenmerkende zwemvliezen tussen de achterpoten en een verlengde staart, op de foto is dit goed te zien.
Vinpootsalamander
Vanochtend ben ik voor het werk in de Overasseltse vennen. Tijdens het veldwerk stuit ik op een overwinterende alpenwatersalamander. Het beest heeft een prachtige, donkere kleur met een helder oranje buik. Geweldig beest!
Met het eindigen van de winter en het naderende voorjaar worden ook de in ons land levende amfibieën weer actief. Afhankelijk van de soort kan de trek richting het voortplantingswater al in januari beginnen. Onder gunstige omstandigheden kan deze trek massaal plaatsvinden. Vaak moeten de kikkers, padden en salamanders ook enkele wegen oversteken voordat zij bij het voortplantingswater arriveren. Dergelijke wegen kunnen dan veranderen in een macaber slachtveld, omdat de dieren auto’s, overig gemotoriseerd verkeer en fietsers niet snel genoeg kunnen ontwijken.
In en rondom Hengelo zijn er verschillende plekken waar deze trek plaatsvindt. Een van de plekken waar flinke padden en salamandertrek kan optreden is het Kristalbad. Hier vormt de F35 fietssnelweg een barrière voor de dieren, en zijn reeds vele dieren doodgereden. Gelukkig is er vorig jaar een paddenscherm in combinatie met amfibieën tunnels geplaatst zodat het aantal slachtoffers dit jaar hopelijk binnen de perken blijft. Het plaatsen van het scherm is in ondermeer te danken aan de enthousiaste vrijwilligers van de paddentrek Hengelo. Gedurende het seizoen zetten verschillende vrijwilligers iedere avond padden, kikkers en salamanders over, met als doel het aantal verkeersslachtoffers te beperken.
Afgelopen maand heb ik mijzelf ook aangemeld als vrijwilliger. De afgelopen twee dagen heb ik samen met een tiental andere vrijwilligers een zo’n 180 kleine watersalamanders overgezet die op het fietspad van de F-35 waren beland. Het feit dat er gewerkt wordt met enthousiaste vrijwilligers, de gezelligheid onderling, en het directe resultaat van amfibieën die veilig hun weg naar het voortplantingswater kunnen vervolgen maakt het werk meer dan waard!
Kleine watersalamanders – klaar om veilig te worden overgezet
Lijkt het je leuk ook mee te helpen met het overzetten van de prachtige amfibieën??
Het is tegen half 1 als ik op zoek ga naar een aantal roestende ransuilen. Op verschillende plekken in Twente kan deze soort worden aangetroffen. Met name in het winterhalfjaar zoeken de uilen het gezelschap van elkaar op vaste roestplaatsen.
Ransuil – TwenteRansuil – Twente
Na enkele minuten zoeken vind ik de roestplaats en zie ik drie uilen zitten. Een exemplaar kijkt mij even aan, daarbij een verbaasde blik tonend. Wat een schitterende beesten zijn uilen toch! Ondanks de harde wind lukt het me om een aantal digiscoopplaatjes en een digiscoop filmpje te maken van de uilen.
Na een uurtje te hebben genoten besluit ik om verder te rijden want ik krijg steeds meer berichten over flinke kraanvogeltrek, in de hoop een graantje mee te pikken rijd ik richting Losser. Enkele uren later staat de wereld op zijn kop. Tegen twee uur arriveer ik op de Oelemars. Direct na aankomst zie ik de eerste groep met 60 kraanvogels passeren. Direct gevolgd door de volgende groep. Van alle kanten vliegen de kranen me om de oren. Tegen deze aantallen is geen teller bestand, gelukkig krijg ik snel hulp van Henk en Sander. Samen zien we prachtige groepen overkomen, de grootste daarvan is 550 exemplaren! Deze groep besluit om recht boven de telpost hoogte te winnen, een fenomenaal gezicht, waar Sander Wansing een schitterende film van maakt.
Gedurende de volgende uren blijven de kraanvogels, in vrijwel onafgebroken stroom op de telpost beuken. Waar de groepen eerst nog vrij klein zijn, vaak bestaande uit enige tientallen exemplaren worden ze gaandeweg de middag groter tot 350 exemplaren per groep. Ook zien we verschillende keren kleinere groepen samensmelten waarbij de groepssamenstelling toeneemt tot 200 exemplaren. Stilletjes beginnen we te denken aan een nieuw dagrecord, het huidige dagrecord staat op 8335 op 5 maart 2013. Met iedere groep komt evenaring van het record dichterbij en tussen vier en half vijf wordt het record geëvenaard, om vervolgens snel verder op te lopen. Zelf tel ik tot vijf uur, en zie ik 10366 kraanvogels in drie uur tijd, een verbluffend aantal dat alle verwachtingen te boven gaat!!
Uiteindelijk wordt er vanaf zes uur weer geteld en stokt de teller op 10641 kraanvogels, waarbij het oude dagrecord met meer dan 2000 exemplaren is aangescherpt! Ik vermoed dat het nog erg lang gaat duren voordat ik weer dergelijke kraanvogeltrek in Twente zal aanschouwen!!!
Vandaag kwam ik op de computer een filmpje tegen van een buidelmees, door mij gemaakt in het oosten van Duitsland in het voorjaar van 2013. De vogel liet zich enkele uren super zien!
Koning winter verlaat bijna het land en het voorjaar staat al weer bijna voor de deur! Dat is niet alleen te merken aan de al langer wordende dagen, ook de vogels beginnen al weer aan het voorjaar te denken. Enkele weken geleden begon de grote lijster al met zingen, ten tijde van schrijven fluiten ook de merels al goed en begint ook de zanglijster aan zijn lied. Vandaag staat echter de roodkeelduiker in het zonnetje. De roodkeelduiker is een typische wintergast die maar mondjesmaat in het binnenland wordt gezien. Ik heb deze soort pas een keer eerder in Twente gezien namelijk in 2010. Destijds zag ik de vogel eind november op de Oelemars bij Losser. Toeval of niet, de laatste jaren heeft de Oelemars bijna patent op de Roodkeelduiker. Gisteravond is er weer een exemplaar ontdekt bij de Oelemars, en omdat ik de soort al bijna zes jaar geleden voor het laatst in de regio heb gezien, besluit ik de vogel met een bezoek te vereren.
Bij aankomst hoef ik niet lang te zoeken. De roodkeelduiker dobbert als een volwaardige onderzeeër tussen 4 futen, waarbij ook meteen het verschil in grootte opvalt. Door de telescoop bewonder ik het gedrag van de vogel. Omdat er eerst voornamelijk wordt gezwommen kan ik wat foto’s maken met de telefoon door de telescoop.
Roodkeelduiker – Oelemars
Na de foto’s maak ik ook een filmpje welke hier te zien is.
Na een kwartier begint de vogel met foerageren, waarbij de vogel soms langdurig onder water is. Drie keer komt de vogel met prooi naar boven, erg tof om te zien. Tussendoor vliegt er ook nog een rode wouw over, hetgeen meteen mijn eerste dit jaar is. De machtige rover glijdt op zijn dooie gemakje richting het noordoosten. Een invallende scholekster is ook een nieuwe jaarsoort voor me in de regio, laat het voorjaar maar komen!
Natuur in Twente 